ENDOKRİN SİSTEM #3
TİROİT ve PARATİROİT BEZİ
Tiroit ve Paratiroit Bezi;
TİROİT BEZİ
→ İki loblu bir bezdir.
→ Kan damarlarının en yoğun olduğu bezdir.
→ İki farklı hormon salgılar. Bu hormonlar tiroksin ve kalsitonindir.
Hipotalamus → RF → Hipofizin Ön Lobu → Tiroid Bezi ⇒ Tiroksin → Kalsitonin
(ayrıntılar ve çizimler videoda, betulbiyoloji.com)
Tiroksin Hormonu
→ Aminoasit türevli olan ve yapısında iyot bulunduran hormondur.
→ Vücutta iyot eksik olursa geri bildirim mekanizması çalışmayacağından tiroksin hormonu üretmek için çok fazla TSH salgılanır ve tiroit bezi büyür. Bunun sonucunda guatr hastalığı oluşur.
Hipotalamus → RF → Hipofizin ön lobu → TSH → Tiroit Bezi → Tiroksin → FEED BACK (GERİ BİLDİRİM) ↵
Etki mekanizması TÜM VÜCUT
→ Etki etmesi sonucunda:
• O2 kullanımı artar.
• Besinlerin sindirimi artar.
• Daha fazla enerji üretilir.
• Protein sentezi artar.
• Nabız ve tansiyon artar.
! Metabolik hızın ayarlanmasında doğrudan etkilidir.
YETİŞKİNLERDE
Tiroksin Az Salgılandığında
→ Metabolizma yavaşlar.
→ Vücut sıcaklığı düşer.
→ Kan basıncı ve nabız düşer.
→ Halsizlik ve ödem sonucu şişmanlama görülür. Bunun sonucunda miksodem hastalığı ortaya çıkar.
Tiroksin Fazla Salgılandığında
→ Metabolizma hızlanır.
→ Vücut sıcaklığı artar.
→ Kan basıncı ve nabız artar.
→ Gözlerin pörtlemesi, ellerin titremesi, sinirlilik, uykusuzluk görülür. Bunun sonucunda graves (iç = zehirli guatr) hastalığı meydana gelir.
! Çocukluk döneminde tiroksin hormonu az salgılanırsa büyüme yetersizliği ve zeka geriliğine sebep olur. Bunun sonucunda kretenizm (ahmaklık) hastalığı ortaya çıkar.
Kalsitonin Hormonu
→ Kandan kemiğe kalsiyum geçişini sağlar.
→ Kanda kalsiyum seviyesi arttığında (normalin üzerine çıktığında) → Böbreklere etki ederek kalsiyumun geri emilimi azalır ve idrarla daha fazla kalsiyum atılmasını sağlar.
PARATİROİT BEZİ
→ Tiroit bezine yerleşmiş bezelye büyüklüğündeki dört parçalı bezdir.
→ Parathormon salgılar.
⇒ AZ salgılanırsa → Tetoni hastalığı (kaslarda ağrılı kramplar) oluşur.
⇒ FAZLA salgılanırsa → Kemikler zayıflar ve böbrek taşları oluşabilir.
Parathormon
Kandaki kalsiyum miktarını artırır. Bunu 3 farklı yolla yapabilir;
→ Kemikten kana kalsiyum geçişini sağlayarak
→ İnce bağırsakta kalsiyum geri emilimini hızlandırarak
→ Böbrekte kalsiyum emilimini hızlandırarak
Kandaki Normal Kalsiyum Düzeyi
→ Kandaki kalsiyum seviyesi yükselince
→ Tiroit bezinden kalsitonin salgılanır
→ Kandaki kalsiyum kemiklere geçer, böbrekteki kalsiyum emilimi azalır
→ Kandaki kalsiyum seviyesi azalınca
→ Paratiroit bezi parathormon salgılar
→ Kemikten kana kalsiyum geçer, böbrek ve ince bağırsakta da kalsiyum emilimi artar ->
! Kalsitonin ve Parathormon antagonist (zıt) çalışır. !
Tiroit ve Paratiroit Bezi; konusundan sonraki konu Böbrek Üstü Bezi dir.
Youtube deki Tiroit ve Paratiroit Bezi; videoma buradan gidebilirsiniz.