Nükleik Asitler (DNA – RNA)

Nükleik Asitler (DNA – RNA) özelliklerini tek tek inceleyelim.

Nükleik Asitler

Yapısında C, H, O, N ve P elementleri bulunan organik bileşiklerdir.
Hücrede kalıtsal bilginin taşınması, yeni nesillere aktarılması, hücrenin yönetilmesi, protein sentezinin yapılması gibi görevleri vardır.
Yapıtaşı nükleotitlerdir.

Her nükleotit:
1 tane azotlu organik baz
1 tane beş karbonlu şeker
1 tane inorganik fosfat oluşur.

Deoksiribonükleik asit (DNA) ve Ribonükleik asit (RNA) olmak üzere yapısal ve fonksiyonel birimleri farklı olan 2 çeşit nükleik asit vardır.

! RNA ve DNA molekülü; çok sayıda nükleotitin belirli bir düzen içerisinde bir araya gelmesiyle oluşur.

Azotlu organik bazlar halka yapısına göre 2’ye ayrılır.

Azotlu Organik Bazlar

PÜRİN

→ Adenin (DNA – RNA)
→ Guanin (DNA – RNA)
→ Biri altıgen biri beşgen iki halkanın birleşmesiyle oluşur.

PİRİMİDİN

→ Timin (Sadece DNA)
→ Urasil (Sadece RNA)
→ Sitozin (DNA – RNA
→ Altıgen şekilli tek halkalardır.

Beş Karbonlu Şeker

Riboz

RNA ve ATP’nin yapısına katılır.

Deoksiriboz

DNA’nın yapısına katılır.

İnorganik Fosfat Grubu

→ Nükleik aitlerin yapısına katılan 3 gruptur. DNA ve RNA’ya asidik özellik kazandırır.

! DNA ve RNA’da aynı iplik üzerinde; nükleotitlerden birinin şekeri ile diğerinin fosfatı bağ yapar. Bu bağa FOSFODİESTER bağı denir.

Deoksiribonükleik Asit DNA

Canlıda kalıtım bilgisini taşır ve sonraki nesillere aktarır.
Protein sentezini yönetir.
Yapıtaşı nükleotid; azotlu organik bazları A, T, G, S; beş karbonlu şekeri deoksiribozdur.
Çift ipliklidir. İki zincir birbirine zayıf hidrojen bağları ile bağlıdır.
Ökaryot hücrelerde; çekirdek, kloropolast ve mitokondride, prokaryot hücrelerde ise sitoplazmada bulunur.
DNA’nın çift zincirinde Adenin karşısına Timin, Guanin karşısına Sitozin gelir.

! Bir DNA molekülünde (çift zincirde)
Nükleotid sayısı = Fosfat sayısı = Deoksiriboz sayısı = Azotlu baz sayısı

Tüm canlılarda
Adenin = Guanin = A + G = Pürin = 1
Timin Sitozin T + S Pürimidin
→ A ile T arasında 2’li, G ile S arasında 3’lü zayıf hidrojen bağı vardır. Bu nedenle bir DNA’da G ve S sayısı ne kadar fazlaysa erime noktası da o kadar yüksektir.
! Canlıların DNA’larındaki A + T / G + S oranı türe özgüdür.

DNA Replikasyonu

Hücre bölüneceği zaman hücredeki DNA’ların kendini hatasız bir şekilde kopyalamasına denir.
→ Bir canlının vücut hücrelerindeki DNA’ların sırası ve sayısı aynıdır.
Aynı türe ait canlıların DNA’ları büyük oranda birbirine benzer.
DNA’danın sentezinden sorumlu enzim DNA polimerazdır.
→ DNA molekülü yarı korunumlu olarak kendini eşler.

Ribonükleik Asit RNA

DNA’dan aldığı bilgi ile ribozomda protein sentezini gerçekleştiren polimerdir.
Tek zincirlidir.
Kendin ieşleyemez.
DNA’ya göre daha kısadır.
Yapısındaki; azotlu organik bazları A, U, G, S; beş karbonlu şekeri ise ribozdur.
Tüm RNA çeşitleri DNA üzerinden sentezlenir. mRNA tRNA rRNA
Prokaryot hücrelerde sitoplazma ve ribozomlarda, ökaryotlarda ise çekirdek, çekirdekçik, sitoplazma, ribozom, mitokondri ve kloropolastta bulunur.

Hücrede 3 çeşit RNA bulunur:
mRNA (mesajcı)
DNA’dan aldığı bilgiyi ribozoma taşır.
Buradaki bilgiye göre protein sentezlenir.

tRNA (taşıyıcı)
Protein sentezi için gerekli aminoaitleri sitoplazmadan ribozoma taşır.
tRNA da DNA gibi tek zincirlidir. Ancak kendi üzerinde katlanıp üç boyutlu özel bir şekil alır.

rRNA (ribozomal)
Proteinlerle birlikte ribozomun yapısına katılır.
Çekirdekçikte sentezlenir.
En fazla bulunan RNA çeşididir.

Karşılaştırma

DNA

• Çift ipliklidir.
• Yapısında deoksiriboz şekeri vardır.
• İnorganik fosfat vardır.
• A, T, G, S organik bazları vardır.
• A/T, G/S, Pürin/Primidin oranları 1’dir.
• Protein sentezine dolaylı olarak katılır.
• Prokaryotlarda sitoplazmada, ökaryotlarda çekirdek, çekirdekçik, mitokondri ve kloroplastlarda bulunur.

RNA

• Tek ipliklidir.
• Yapısında riboz şekeri vardır.
• İnorganik fosfat vardır.
• A, U, G, S organik bazları vardır.
• Böyle bir oran yoktur.
• Protein sentezine doğrudan katılır.
• Prokaryotlarda sitoplazma ve ribozomlarda, ökaryotlarda çekirdek, çekirdekçik, sitoplazma, mitokondri, ribozom ve kloroplastlarda bulunur.

Nükleik Asitler (DNA – RNA) den sonraki konu ATP dir.
Youtube deki Nükleik Asitler (DNA – RNA) videoma buradan gidebilirsiniz.