KARBONHİDRATLAR

Karbonhidratlar;

Yapısında C, H ve O elementlerini bulunduran ve genel formülü CnH2nOn olan bileşiklerdir.
Hücre zarının yapısına katılarak hücrenin kimliğini belirlediği gibi hücreye alınacak molekülleri seçer. (glikoprotein – glikolipit)
Canlıların ilk sırada kullandığı enerji kaynağıdır.
Fazlası vücutta yağa dönüştürülerek depo edilir.

3’e ayrılırlar.

Monosakkaritler

• Triozlar 3C
• Pentozlar 5C
• Hekzoslar 6C

Disakkaritler

• Maltoz (Arpa)
• Sükroz (Çay)
• Laktoz (Süt)

Polisakkaraitler

• Nişasta
• Glikojen
• Selüloz
• Kitin

Monosakkaritler (Tek Şekerler)

Hidroliz edilemeyen en küçük karbonhidratlardır.
Hücre zarından geçebilirler.
Yapılarında glikozit bağı BULUNMAZ.
Büyük yapılı karbonhidratların yapı birimidir.

Yapılarından bulunan karbon sayılarına göre 3’e ayrılırlar:

Triozlar

Pirüvat
Gliseraledhit

Pentozlar

Riboz
Deoksiriboz

Hekzoslar

Glikoz
Fruktoz
Galaktoz

Triozlar:

Solunum ve fotosnetezde oluşan ara ürünlerdir. 3 C’lu şekerlerdir.

Pentozlar:

Riboz
Deoksiriboz
5 C’lu şekerlerdir.

! Deoksiriboz DNA’nın yapısına katılır.
! Riboz RNA’nın ve ATP’nin yapısına katılır.
! Deoksiribozdaki oksijen sayısı Ribozdakinden bir eksiktir.
! ENERJİ VERMEZLER! Yapıya katılırlar.

Hekzoslar => 6 C’lular

En önemli hekzoslar:

Glikoz (= kan şekeri = üzüm şekeri)
Galaktoz (= süt şekeri)
Fruktoz (= meyve şekeri)

Bu üçü birbirinin izomeridir.
Solunum tepkimelerinde enerji verici olarak kullanılırlar.
Açık formülleri farklı olduğu için tatlılı oranları, difüzyon hızları farklı gösteriyor.

→ Tatlılık Derecelerine Göre:
→ Fruktoz > Glikoz > Galaktoz

→ Hücre Zarından Geçiş Hızlarına Göre:
→ Galaktoz > Glikoz > Fruktoz

Glikoz

Kan şekeri ya da üzüm şekeri olarak anılır.
Tüm canlı hücrelerin öncelikli enerji kaynağıdır.
Disakkarit ve polisakkaritlerin yapıtaşıdır.
Fotosentezle üretilir.
Aminoasit ve yağ asidine dönüşebilir.

Galaktoz

Süt şekeri olarak anılır.
Hayvanlarda ve bazı bitkilerde bulunur.
Organizma tarafından glikoza dönüştürülerek kullanılır.

Fruktoz

Meyve şekeri olarak anılır.
Bitkiler tarafından üretilir, insan ve hayvanlar hazır alır.
İnsülin salınmasını uyarmaz.

Disakkaritler

Hidroliz edilmeden hücre zarından GEÇEMEZLER
Yapısında glikozit bağı vardır.

İki monosakkaritin birleşmesi sonucu oluşur.
→ Maltoz (Arpa şekeri)
→ Laktoz (Süt şekeri)
→ Sükroz (Sakkaroz) (Çay şekeri)

Monosakkarit + Monosakkarit → Disakkarit + H2O (→Dehidrasyon – Hidroliz←)

Maltoz
Arpa şekeri olarak anılır.
Hayvan hücreleri tarafından üretilemez.

Laktoz
Süt şekeri olarak anılır.
Memelilerin süt salgısında bulunur.

Sükroz
Çay şekeri olarak anılır.
Hayvan hücreleri tarafından üretilemez.

Glikoz + Glikoz → Maltoz + H2O (→Dehidrasyon – Hidroliz←)
Glikoz + Fruktoz → Sükroz + H2O (→Dehidrasyon – Hidroliz←)
Gikoz + Galaktoz → Laktoz + H2O (→Dehidrasyon – Hidroliz←)

Polisakkaritler

Hücre zarından geçemezler.
Çok sayıda glikozun birleşmesiyle oluşur.
Yapısında glikozit bağı vardır.
Deposal ve yapısal olmak üzere 2’ye ayrılırlar.

Deposal
Nişasta
Glikojen

Yapısal
Selüloz
Kitin

n (glikoz) → polisakkarit + (n – 1) H2O (→Dehidrasyon – Hidroliz←)
! Su sayısı = Bağ sayısı

Nişasta

Bitkisel depo polisakkaritirid.
Lökoplaslarda depo edili.
Hayvan hücreleri tarafından sentezlenemez.
İyotlar mavi – mor renk verir.

Glikojen

Hayvansal depo polisakkaritidir.
Hayvanlarda karaciğer ve çizgili kaslarda depo edilir.
Bakteri, arke bakteri, mantar ve hayvanların deposudur.
İyotla kahverengi renk verir.
Yapıtaşı glikoz bağı ise glikozit bağıdır.

Selüloz

Bitki ve alglerin hücre çeperinde bulunur.
İnsanlar tarafından sindirilemez ancak sindirim kanalında mukus salgılanmasını uyardığı için beslenmede yer almalıdır.
Otçul memeliler sindirebilir.

Kitin

Böceklerin dış iskeletinde ve mantarların hücre çeperinde bulunur.
Yapısında N (azot) bulunan tek şekerdir.
Ameliyat ipi yapımında kullanılır.
→ Yapıya katılırlar.
→ Suda çözünmez.
→ Yapıtaşı glikoz, bağı ise glikozit bağıdır.

Karbonhidratlar dan sonraki konu Lipidler (Yağlar) dır.
Youtube deki Karbonhidratlar videoma buradan gidebilirsiniz.