CANLILARDA ENERJİ DÖNÜŞÜMLERİ #2
FOTOSENTEZ

Fotosentez;

Klorofil pigmenti taşıyan canlıların ışık enerjisini kullanarak inorganik maddeden organik madde sentezlemelerine fotosentez denir.

Fotosentez Yapan Canlılar

→ Fotosentetik bakteriler
⇒ (hidrojen bakterileri)
⇒ (hidrojen sülfür bakterileri)
⇒ (kükürt bakterileri)
→ Siyanobakteriler
→ Bazı arkeler
→ Öglena ve alg gibi protistalar
→ Bitkiler (tam parazitler hariç)

BİL
İnorganik maddeden organik madde sentezleyen canlıların OTOROF, organik madde sentezi sırasında ışık enerjisini kullanan ototroflara FOTOOTOTROF, organik besin sentezleyemeyen ve dışarıdan besinlerini hazır olarak alan canlılara HETEROTROF canlılar denir.

NOT
Ototrof canlılar kendi besinlerini üretmek için farklı enerji kaynağı kullanırlar.
Işık enerjisi → FOTOSENTEZ
Kimyasal enerji → KEMOSENTEZ

!!! 6CO₂ + 12 H₂O →ışık→klorofil→ C₆H₁₂O₆ + 6O₂ + 6H₂O !!!
(ayrıntılar ve çizimler videoda, betulbiyoloji.com)

→ Fotosentezde karbon kaynağı CO₂’dir. Ancak hidrojen kaynağı farklı olabilir.
→ Fotosentez sonucu açığa çıkan O₂’nin kaynağı H₂O’dur.
→ Giren sudaki H atomu; glikoz ve açığa çıkan H₂O’nun yapısına katılır.
→ CO₂’deki C atomu; glikozun yapısına katılırken
→ O atomu; hem glikozun hem de açığa çıkan H₂O’nun yapısına katılır.
→ Fotosentez sırasında 12 molekül H₂O tüketilirken, 6 molekül H₂O yeniden üretilir. Yani fotosentezde su hem tüketilir hem üretilir.

⇒ Fotosentezde karbon kaynağı değişmez (CO2) ancak hidrojen kaynağı farklılık gösterebilir.

→ 6CO₂ + 6H₂O -> Besin + 6O2 (Bitkilerde ve siyanobakterilerde)
→ 6CO₂ + 12H₂S -> Besin + 12S + 6H2O (Hidrojen sülfür bakterilerinde)
→ 6CO₂ + 12H₂ -> Besin + 6H2O (Hidrojen bakterileri)

FOTOSENTETİK CANLILARIN

ORTAK ÖZELLİKLERİ

→ CO₂ kullanma (özümleme)
→ Işık enerjisi kullanma
→ Klorofil pigmenti kullanma
→ İnorganik maddeden organik madde sentezleme

FARKLARI

→ H ve e^– kaynağı (H₂O, H₂S, H₂)
→ Atmosfere verilen gazın çeşidi (O₂, S₂)
→ Reaksiyonların gerçekleştiği yer (sitoplazma, kloroplast)

KLOROPLAST

⇒ Stroma
⇒ Granum
⇒ Tilakoid
⇒ DNA
⇒ Ribozom
⇒ Grana
⇒ Dış zar
⇒ İç zar
(ayrıntılar ve çizimler videoda, betulbiyoloji.com)

→ Fotosentez ökaryot canlılarda kloroplastta gerçekleşir. Bitkiye yeşil renk veren ve ışığı emen klorofil pigmentleri kloroplastın tilakoid zarlarında yer alır.
→ Kloroplast çift zarlı bir organeldir. İç kısmı stroma adı verilen sıvı ile doludur. Bu sıvıda; DNA, RNA, ribozom ve fotosentez için gerekli enzimler bulunur. Stroma içerisinde keseciklerden oluşan yapıya tilakoid zar denir.
→ Tilakoid zarlar üst üste gelerek granum adı verilen yapıyı oluşturur. Granumlar ara lamellerle birbirine tutunarak güneş ışığının daha fazla emilmesini sağlayan granaları oluşturur.
→ Fotosentez sırasında görünür ışığı emen ve renk veren maddelere pigment denir. Farklı pigmentler farklı dalga boylarındaki ışığı soğurur. Soğurulamayan ışıklar ise ya yansıtılır ya da geçirilir.

Kloroplastta bulunan pigmentler;
! En çok mor ve kırmızı dalga boylu ışığı soğurur. Yeşil dalga boylu ışığın çok az bir kısmını emer, diğer geri kalan kısmını yansıtır.

→ Bitkilerde klorofilden başka pigmentler de bulunur. Bu pigmentlere KAROTENOİDler denir.
→ Bunlar ksantofil (sarı), likopen (kırmızı), karoten (turuncu) renk pigmentleridir. Bunlar fazla ışığı emerek klorofilin zarar görmesini engeller.
→ Klorofilin soğurduğu ışıklar fotosentezde kullanılır.
→ Klorofilin yapısınfa C, H, O, N ve Mg bulunur. Fe ise klorofilin sentezinde görev alan enzimin yapısına katılır.

! NOT !
Engelmann yaptığı deney ile klorofilin en çok mor, mavi ve kırmızı dalga boylu ışığı soğurduğunu ve fotosentezin bu ışıkların düştüğü yerde daha hızlı gerçekleştiğini ispatlamıştır.

Fotosentez konusundan sonraki konu Fotosentez Tepkimeleri dir.
Youtube deki Fotosentez videoma buradan gidebilirsiniz.