CANLILARDA ENERJİ DÖNÜŞÜMLERİ #10
FERMANTASYON
Fermantasyon;
→ Oksijen kullanılmadan sadece glikoliz yoluyla ATP sentezlenmesine fermantasyon denir.
→ Solunumun ilk evresi olan glikolizde kullanılan enzim çeşitleri tüm canlılarda ortak olduğu için tüm canlılarda glikozdan pirüvat üretilir (glikoliz). Ancak glikolizden sonra kullanılan enzimler canlının türüne göre farklılaştığından etil alkol veya laktik asit gibi farklı organik maddeler oluşabilir.
→ Oksijensiz ortamda glikoliz yolu ile pirüvat, etil alkol ya da laktik asit gibi organik son ürünler oluşur.
→ Fermantasyonda ETS göre almadığı için bu reaksiyonda sadece SDF ile ATP üretilir.
Glikoz (6C) → 2 Pirüvat (3C) → 2 Laktik Asit (3C) → 2 Etil Alkol (2C) + 2 CO2
(ayrıntılar ve çizimler videoda, betulbiyoloji.com)
→ Günlük hayatımızda tükettiğimiz; ekmek, yoğurt, sirke, boza, şalgam, kefir gibi maddelerin yapımında fermantasyondan yararlanılır.
ETİL ALKOL FERMANTASYONU
→ CO2 çıkışı olduğu için ortam pH’ı düşer.
→ Hayvanlarda GÖRÜLMEZ.
→ Birçok bakteri, mayalar ve bazı bitki tohumları etil alkol fermantasyonu yapar.
→ Reaksiyon başında üretilen NADH molekülü son ürün evresindeki reaksiyona katılarak etil alkol üretilmesini sağlar.
→ Glikozu aktifleştirmek için 2 ATP harcandığı için net kazanç 2 ATP’dir.
→ Son indirgenen ürün Asetaldehittir.
→ Son ürün açığa çıkarken kullanılan enzim Alkol dehidrogenezdir.
→ Sitoplazmada gerçekleşir.
→ Açığa çıkan son ürün Etil Alkol’dür.
(ayrıntılar ve çizimler videoda, betulbiyoloji.com)
LAKTİK ASİT FERMANTASYONU
→ Yoğurt bakterilerinde, oksijen yetersizliğinde çizgili kaslarda ve olgun alyuvarlarda görülür.
→ Bitkilerde GÖRÜLMEZ.
→ Glikozu aktifleştirmek için 2 ATP harcandığı için net kazanç 2 ATP’dir.
→ Açığa laktik asit çıktığı için ortam pH’ı düşer.
→ Son indirgenen ürün Pirüvattır.
→ Tüm evreleri sitoplazmada olur.
→ Son ürün açığa çıkarken kullanılan enzim Laktat dehidrogenezdir.
(ayrıntılar ve çizimler videoda, betulbiyoloji.com)
Laktik Asit Fermantasyonu 3C
→ Etil Alkol fermantasyonundan farklı olarak CO2 çıkışı yoktur.
→ Kas aktivitesinin artması sonucu kaslarda laktik asit birikir. Hücrelerde biriken laktik asit, kan damarları ile beyne taşınır.
→ Laktik asit; beyindeki ağrı, uyku ve yorgunluk merkezini uyarır.
→ Bu durum çok yorulduğumuzda uykumuzun neden geldiğini ve vücudumuzda neden ağrılar oluştuğunu açıklar.
→ Vücut dinlendiğinde yeterli O2 sağlandığında laktik asit karaciğere taşınır. Karaciğerdeki tepkimelerle pirüvata ve glikoza dönüştürülür. Buna cori döngüsü denir.
→ Dönüşüm ile oluşan pirüvat O2’li solunumda tüketilirken, glikozun fazlası karaciğerde depo edilir.
→ Kaslarda oluşan laktik asit kas yorgunluğuna ve sertliğe neden olur. Ölüm katılığı bu şekilde olur.
KARŞILAŞTIRMA
ETİL ALKOL FERMANTASYONU
→ Bakteri, mantar ve bazı bitki tohumlarında gerçekleşir.
→ Hayvanlarda görülmez.
→ Son indirgenen ürün asetaldehittir.
→ Ara ürün olarak asetaldehit ve CO2 oluşur.
→ Son ürün 2C’ludur.
→ Organik ve inorganik son ürünler oluşur.
LAKTİK ASİT FERMANTASYONU
→ Yoğurt bakterilerinde, O2 yetersizliğinde çizgili kaslarda ve olgun alyuvarlarda gerçekleşir.
→ Bitkilerde görülmez.
→ Son indirgenen ürün pirüvattır.
→ Ara ürün oluşmaz.
→ Son ürün 3C’ludur.
→ Organik son ürünler oluşur.
! Her iki fermantasyonda da glikoliz evresi ortak olmasına karşın son üründe kullanılan enzimler farklı olduğu için farklı son ürünler oluşur.
Fermantasyon konusuyla birlikte “Canlılarda Enerji Dönüşümleri” ünitesini bitirdik. Yeni ünitemiz AYT Biyoloji 12. sınıf 3. ünite konusu Bitki Biyolojisi dir.
Youtube deki Fermantasyon videoma buradan gidebilirsiniz.