Enzimler

Enzimler;

Aktivasyon enerjisini düşürerek tepkimelerin daha hızlı gerçekleşmesini sağlayan katalizörlerdir.

Aktivasyon enerjisi; Bir reaksiyonun başlayabilmesi için gerekli olan minimum enerji miktarıdır.
Evrimsel gelişmişlik düzeyi fazla olan canlılarda enzim çeşidi sayısı da fazladır.
Hücre içinde sentezlenir ancak hem hücre içinde hem de hücre dışında çalışabilir.
Hücre içinde depolanamaz, işleri bittikten sonra hidroliz edilirler.

UNUTMA! Enzimler tepkimeleri başlatmazlar. Başlamış tepkimeyi hızlandırırlar.
Enzimlerin etki ettiği maddelere substrat denir.
Tepkime sonunda ortaya çıkan maddeye ürün denir.
Enzim substrata bağlanarak enzim – substrat kompleksini oluşturur. Substrat enzim etkisi ile ürüne dönüşür.
Enzimler tepkimeden girdiği gibi çıkarlar. Harcanmazlar.
x + y → y + z

Enzimler;
Enzimlerin çoğu (sindirim enzimleri hariç) çift yönlü çalışırlar.
Tekrar tekrar kullanılabilirler.
Gen kontrolünde sentezlenirler.
Takım halinde çalışırlar
Bir enzimin ürünü başka bir enzimin substratıdır.
Nişasta + H2O → Maltoz + Dekstrin (→Amilaz)
Maltoz + H2O → Glikoz + Glikoz (→Maltaz)

UNUTMA!
Enzimler sıbstratın dış yüzeyinden etkilerini göstermeye başlar. Bu nedenle yüzey alanı arttıkça reaksiyon hızı artar. Örn: Kıyma, parça etten daha kolay sindirilir.
→ Aktif olan enzimlerin sonunda genellikle –az eki vardır. Örneğin; maltaz, laktaz, sükraz…
→ Pasif olan enzimlerin sonunda –ojen eki vardır. Örneğin; pepsinojen

Maltoz + H2O → Glikoz + Glikoz (→Maltaz)
Laktoz + H2O → Glikoz + Galaktoz (→Laktaz)
Pepsinojen (inaktif) + HCl → Pepsin (aktif)

Enzimler

Basit Enzim
Sadece proteinden oluşur.
Apoenzim (Sadece protein kısmı)

Bileşik ( = Holoenzim)
Protein kısmından başka yardımcı kısımlar da bulunur.
Yardımcı kısım;
Mineral ise → kofaktör
Vitamin ise → koenzim
adını alır.

! Apoenzim tek yardımcı grupla çalışabilirken, yardımcı grup birden fazla apoenzimle çalışabilir.

Enzimlerin Çalışma Hızına Etki Eden Faktörler

Sıcaklık
Enzimler düşük ve yüksek sıcaklıktan etkilenirler. Düşük sıcaklıklarda enzimlerin yapısı bozulmaz ama inaktif ahlde olur.
! Etin buzdolabında saklanması ve bozulmaması enzimlerin çalışmasını durdurarak sağlanır.

pH
Her enzimin çalışabildiği bir pH aralığı vardır. Optimum pH’ın altında veya üzerindeki değerlerde TH düşer.

Enzim ve Substrat Miktarı
Enzim ve Substrat Miktarı sürekli artarsa; tepkime hızı sürekli artar.

! Enzim miktarı sabit tutulup, substrat miktarı artırılırsa; tepkime hızı belli bir seviyeye kadar artar, sonrasında enzimlerin hepsi substratları ile birleştiği için tepkime hızı sabitlenir.
! Enzim miktarı artırılıp, substrat miktarı sabit tutulduğunda; TH belli bir seviyeye kadar artar, sonra sabit kalır.

Su
%15’in altındaki su varlığında enzimler çalışamaz. Reçel, kuru sebze ve meyvelerde su yoğunluğu az olduğu için mikroorganizmaların enzimleri iş göremez ve böylece besinler bozulmadan saklanabilir.

Substrat Yüzeyi
Enzimler dış yüzeyden başlayarak etki gösterirler. Bu sebeple substrat yüzeyi arttıkça TH artar.

Aktivatör ve İnhibitörler: Tepkime hızını artıran maddelere aktivatör, tepkime hızını azaltan maddelere inhibitör denir.

Enzimler den sonraki konu Vitaminler ve Hormonlar dır.
Youtube deki Enzimler videoma buradan gidebilirsiniz.