Canlıların Ortak Özellikleri

Canlıların Ortak Özellikleri PDF 9. Sınıf Biyoloji

Bütün canlıların ortak özellikleri aşağıdaki gibidir.

• Hücresel Yapı
• Hareket
• Metabolizma
• Uyarılara Tepki
• Üreme
• Organizasyon
• Büyüme ve Gelişme
• Homeostazi
• Adaptasyon
• Boşaltım
• Solunum
• Beslenme

Hücresel Yapı

Canlıların en küçük yapısal ve işlevsel birimidir
Her canlı bir yada çok hücreden meydana gelir
Prokaryotların hepsi tek hücreli, ökaryotlar tek ya da çok hücrelidir.

Tek Hücreli

Bakteri
Arkebakteri
Amip
Öglenae
Paramesyum

Çok Hücreli

Bazı protistalar
Mantarlar (Maya mantarı hariç)
Bitkiler
Hayvanlar

Beslenme

Hücreler canlılıklarını devam ettirmek için ihtiyaç duydukları enerjiyi besinlerden alırlar.

Canlılar beslenme yönüyle;

Üreticiler (ototrof)
Tüketiciler (heterotrof)
Hem üretici hem tüketici (hem ototrof hem heterotrof) olmak üzere üçe ayrılırlar.
Bitkilerin çoğu ve klorofil pigmenti bulunan canlılar kendi besinlerini kendi üretirken, mantarlar ve hayvanlar besinlerini dışarıdan hazır olarak alan canlılardır.

Solunum

Tek ya da çok hücreli canlılar dışarıdan aldıkları ya da kendileri ürettikleri besinlerden enerji elde etmek için solunum yaparlar.
! ATP, depolanamayan bir şey olduğu için canlıda solunum olayı kesintisiz olmalıdır.
Kemosentez ya da fotosentez olaylarının tersi gibidir.

3 çeşit solunum reaksiyonu vardır.

• Oksijenli solunum
• Oksijensiz solunum
• Fermantasyon

Boşaltım

Canlıların metabolik faaliyetleri sonucunda oluşturdukları atıklarını hücre ya da vücutlarından dışarı atmalarına boşaltım denir.
! Dışkılama bir boşaltım olayı değildir. Sindirilemeyen atık maddelerin atılması işlemidir. Sindirim sistemine dahildir.
Boşaltım homeostazinin sağlanması için gereklidir.
Canlının yapısına göre boşaltım olayı farklılık gösterebilir.
Örn: Ter, idrar, yaprak dökümü vs…

Hareket

Canlılarda görülen durum ya da yer değiştirmelerine hareket denir.
Tek hücreli canlılarda; kamçı, sil ve yalancı ayak gibi yapılarla hareket yapılır.
Çok hücreli canlılarda; bacak, kanat ve yüzgeç gibi yapılarla hareket yapılır.
Bitkilerde yönelme veya durum değiştirme hareketleri vardır. (Tropizma / Nasti)

Metabolizma

Canlılarda meydana gelen tepkimelerin (yapım + yıkım) tümüne metabolizma denir.

Büyük moleküllerin ayrıştırılarak küçük moleküllere dönüştürülmesi şeklindeki tepkimelere katabolizma (= yıkım = yadımlama) denir. Solunum ve hidroliz örnektir.

Küçük moleküllerden büyük moleküllerin sentezlenmesi şeklinde gerçekleşen tepkimelere anabolizma (= yapım = özümleme) denir. Fotosentez, protein sentezi örnektir.

Anabolizma > Katabolizma → Genç
Anabolizma = Katabolizma → Ergin
Anabolizma < Katabolizma → Yaşlı

Uyarılara Tepki

Canlılar iç ve dış çevreden gelen fiziksel ve kimyasal uyarılara karşı tepki verirler. Her canlının uyarılara gösterdiği tepkiler birbirinden farklıdır.

Örnekler;

Küstüm otuna dokunulduğunda yapraklarını kapatması Aslanın acının kokusunu aldığında ona doğru yönelmesi…

Üreme

Canlıların neslini devam ettirmek için kendilerine benzer yeni bireyler meydana getirmelerine üreme denir.
! Üreme neslin devamlılığı için gerekli ancak yaşamın devamlılığı için gerekli değildir. Bu nedenle canlıların ortak özellikleri arasında yer alır.
Eşeyli ve eşeysiz üreme olmak üzere 2 çeşittir.
Eşeysiz üremede kalıtsal çeşitlilik yoktur. Tek ata birey vardır.
Eşeyli üremede kalıtsal çeşitlilik vardır. İki ata birey vardır.

Organizasyon

Canlı hücreler yapısına göre yaşamsal faaliyetlerini belirli bir düzen içerisinde gerçekleştirir.

Tek hücrelilerde organizasyon basamakları (küçükten -> büyüğe)
Atom → Molekül →Organel → Hücre

Çok hücrelilerde organizasyon basamakları (küçükten -> büyüğe)
Atom → Molekül → Organel → Hücre → Doku → Organ → Sistem

Adaptasyon = Uyum

Canlılarda hayatta kalma ve üreme şansını artıran kalıtsal özelliklere uyum denir.
Kutup ayılarının ayak tabanlarının geniş olması => Karda rahat yürüyebilmek için
Bukalemunların bulundukları ortama göre renk değiştirebilmeleri => Tehlikelerden korunmak için

Büyüme ve Gelişme

Tek hücrelilerde hacim ve kütle artışı ile büyüme sağlanır.
Çok hücrelilerde hücre sayısını ve hacmin artması olarak kabul edilir.
Gelişme canlının olgunlaşmasıdır. Zamanla sahip olduğu yapılar değişir.
Yeni doğan bir bebeğin kilo alması büyümeye, yürümesi ise gelişmeye örnek verilebilir.

Homeostazi

İç denge
Değişen ortam şartlarına karşı iç ortamı belirli bir seviyede tutma olayıdır.
Soğuk havda titreme davranışı örnek verilebilir.
Yemekten sonra yükselen kan şekerini düşürmek için insülin salgılanması örnek verilebilir.

Canlıların Ortak Özellikleri PDF 9. Sınıf Biyoloji den sonraki konu Canlıların Temel Bileşenlerinden olan İnorganik Bileşikler dir.
Youtube deki Canlıların Ortak Özellikleri PDF 9. Sınıf Biyoloji videoma buradan gidebilirsiniz.